“ข้างขึ้น ข้างแรม” ปรากฏการณ์บนดวงจันทร์ ที่นับวันจักเลือนหาย
ข้างขึ้น “การดูข้างขึ้น ข้างแรม เป็นตัวบอกลักษณะของน้ำในการทำประมง อันนี้มันเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่ถ่ายทอดมานานแล้ว คือจะดูข้างขึ้นข้างแรมในการออกหากิน ดูเดือนมืด เดือนหงาย ดูน้ำดีหรือไม่ดี ดู เมื่อด้านสว่างของดวงจันทร์มากขึ้น เรียกว่า ข้างขึ้น เมื่อด้านสว่างของดวงจันทร์ลดลง เรียกว่า ข้างแรม เก่งวิทยาศาสตร์ได้ง่ายๆ เริ่มต้นที่ซายเอนเทีย ศูนย์การเรียนรู้
แสงที่สะท้อนจากดวงอาทิตย์ กลับมาสู่โลก ข้างขึ้น ข้างแรม คือ การเปลี่ยนแปลงรูปร่าง ของดวงจันทร์ไปในแต่ละวัน ข้างขึ้น คือ วันที่ดวงจันทร์ ได้รับแสงจากดวงอาทิตย์ และคนบนโลก พจนานุกรมแปล ไทย-ไทย ราชบัณฑิตยสถาน ความหมายจาก พจนานุกรมแปล ไทย-ไทย ราชบัณฑิตยสถาน ข้างขึ้น น ส่วนของเดือนจันทรคติที่มีพระจันทร์สว่าง คือ ตั้งแต่ขึ้นคํ่าหนึ่งไปถึงกลางเดือน ดูคำอื่นๆในหมวด
ดวงจันทร์ ข้างขึ้นข้างแรม เกิดจากการเคลื่อนที่ของ ดวงจันทร์ รอบโลก เมื่อด้านสว่างของ ดวงจันทร์ มากขึ้น เรียกว่า ข้างขึ้น เมื่อด้านสว่างของ ดวงจันทร์ ลดลง เรียกว่า ข้างแรม ข้างขึ้น เป็นช่วงที่เกิดขึ้นระหว่างคืนเดือนมืดจนถึงคืนวันเพ็ญ โดยใช้ด้านสว่างของดวงจันทร์เป็นตัวกำหนด แบ่งออกเป็น 15 ส่วน เริ่มจาก ขึ้น 1 ค่ำ จนถึง ขึ้น 15 ค่ำ เราแบ่งข้างขึ้น